همسانسازی جداره خیابان شهید رجایی – بابلسر
پروژه همسانسازی جداره خیابان شهید رجایی، نه یک بازسازی ساده، بلکه یک مداخلهی عمیق در حافظه و منظر شهر بابلسر است. این خیابان به طول 600 متر، به مثابهی ستون فقرات تاریخی شهر شناخته میشود که ریشهی آن به دوران پهلوی اول بازمیگردد؛ عصری که در آن، معماری شهری با مفاهیم نظم، سادگی و تناسبات مشخص تعریف میشد. طی دهههای گذشته، این هویت تاریخی زیر آوار آلودگی بصری مفرط، ناشی از هجوم بیقاعدهی تابلوهای تجاری و تغییرات غیراصولی نماها، دچار فرسایش هویتی شده بود. بحران بصری زمانی تشدید شد که کفسازی جدید سنگی (سنگفرش)، با جدارههای آشفتهی تجاری، وارد یک تضاد حسی و بصری شدید شد.
- عنوان: مداخله جراحی در هویت شهری: پروژه همسانسازی جداره خیابان شهید رجایی
- طراح: گروه مهندسی امید حسینیان
- طول محور: تقریبی 600 متر
- محل: خیابان شهید رجایی بابلسر
- فلسفهی نظم: از تاریخ تا انتظام ریاضی
راهبرد اصلی طراحی، بر آشتی دادن شهر معاصر و نیازهای تجاری آن با اقتدار تاریخی مکان بنا نهاده شد. این طرح، دو بُعد اساسی را در هم میآمیزد:
1. بازخوانی تاریخ: بازسازی، مرمت و طراحی مجدد جدارهها بر اساس جزئیات و موتیفهای هندسی ساده دوران پهلوی اول انجام شد. هدف، نه تقلید، بلکه ترجمهی نظم و متانت آن دوران به یک زبان معماری تمیز و قابل فهم امروزی است تا یک موضوعیت بصری واحد و مرتبط با حافظه تاریخی شهر ایجاد شود.
2. نظم ازلی (دنباله فیبوناچی): برای مهار عامل اصلی آشفتگی -یعنی تکرار تصادفی تابلوهای تجاری- یک قانونمندی جهانی و اثبات شده به کار گرفته شد. دنباله عددی فیبوناچی به عنوان یک ابزار کنترل ریتمیک مطلق انتخاب شد. کاربرد فیبوناچی به طور دقیق بر الگوی تکرار، فواصل و مکانیابی مدولهای تابلوها در طول محور 600 متری حاکم است و اجازه مداخله در ابعاد ساختاری نماهای موجود را نمیدهد. این اقدام هوشمندانه، با اعمال یک تناسب طبیعی و زیباییشناسانه بر آشفتهترین بخش جداره، فضایی را خلق میکند که نظم آن ریشه در طبیعت دارد و به ادراک بصری انسان آرامش میبخشد.
- پایداری طرح: از ضوابط تا مشارکت اجتماعی
پروژه فراتر از اجرای کالبدی، بر پایداری اجتماعی و اقتصادی تأکید دارد:
· ساماندهی تابلوها: یک دفترچه ضوابط اجرایی جامع و شفاف برای کسبه تدوین شد. این ضوابط به طور دقیق جنس، کد رنگی، فونت و شدت نوردهی تابلوها را استاندارد میکند و اطمینان میدهد که هر تابلوی جدیدی که نصب میشود، به طور کامل درون مدول تعیینشده توسط فیبوناچی جای گیرد.
· افزایش سرمایه اجتماعی: این طراحی تنها مربوط به زیبایی نیست؛ بلکه با ایجاد یک محیط پیادهمدار جذاب و ایمن، به طور مستقیم بر اقتصاد خرد منطقه تأثیر میگذارد. زیبایی و نظم ایجاد شده، باعث افزایش زمان ماندگاری مراجعین، تقویت حس تعلق و تبدیل خیابان به یک مقصد خرید و گردشگری فرهنگی میشود.
· پایداری خودتنظیم: موفقیت بلندمدت طرح بر مشارکت فعال و آگاهانه کسبه و شهروندان استوار است. طرح با ارائه یک نظام شفاف، به عنوان یک سازوکار خودتنظیم عمل میکند تا هویت بصری ایجاد شده، در برابر تغییرات آتی مصون بماند و طرح، عمری فراتر از اجرای اولیه داشته باشد.
این پروژه، یک درسنامه در معماری منظر و طراحی شهری است؛ جایی که نظم ریاضی با حافظهی تاریخی آشتی کرده و فضای عمومی را از یک مسیر عبوری آشفته، به یک گالری شهری متناسب و دلپذیر ارتقا میدهد.